Kapitulli 11

VEPRIMTARIA


Veprimtaria dhe psikika



Veprimtaria është një kërkesë e domosdoshme për jetën e njeriut, pa të cilin ai nuk mund të jetojë. Njeriu ka nevojë të ushqehet, të vishet, të mbathet, të ketë strehë për t'u mbrojtur. Nevojat dhe kërkesat e njeriut janë të shumta e të ndryshme. Këto nevoja dhe kërkesa, ai i plotëson mee anë të punës.
Veprimtaria e njeriut ka karakter shoqëror. Kjo duket që nga zanafilla e historisë njerëzore e në vazhdim. Njerëzit jetonin sëbashku dhe në marrëdhënie me njëri-tjetrin, kjo si një nevojë e domosdoshme për të shkëmbyer të mira materiale, për të mbështetur njëri-tjetrin dhe për të përfituar nga njëri-tjetri në aspekte të ndryshme.
Edhe sot, veprimtaria e secilit varet dhe përcaktohet nga kërkesat e shoqërisë. Veprimtari të shkëputura prej shoqërisë nuk mund të ketë. Një njeri i shkëputur nga shoqëria nuk mund të plotësojë nevojat e kërkesat e shumta që ai ka, ndërsa duke u marrë me një veprimtari të caktuar, që i shërben shoqërisë dhe arrin t'i plotësojë në bashkëpunim me të tjerët, këto kërkesa dhe nevoja.
Gjatë veprimtarisë së tij njeriu kryen lëvizje të shumta, të cilat vinë duke u perfeksionuar. Lëvizjet e veçanta të njeriut gjatë procesit të punës nuk mund t'i quajmë veprimtari. Në përbërjen e veprimtarisë së njeriut, krahas veprimeve të jashtme, bëjnë pjesë edhe proceset e brëndshme psikologjike. Njeriu, zakonisht, kur do të kryej një punë, njihet me kushtet e saj, përgatit në mënyrë mendore planin e realizimit dhe pikësynon arritjen e qëllimit, duke mënjanuar çdo vështirësi që mund t'i dalë përpara gjatë saj
Proceset psikike luajnë një rol jetësor në shërbim të veprimtarisë së njeriut dhe konkretisht të veprimtarisë praktike. Këto i japin mundësi njeriut që të orientohet me ambientin, të përfytyrojë paraprakisht rezultatet e veprimtarive të tij dhe të rregullojë sjelljet e tij në përputhje me përfytyrimet dhe qëllimet që ka. Pra, të gjitha proceset psikike, si ato njohëst, të vullnetshmet, volitive dhe emocionale, zakoonisht nuk lindin të veçuara por si shkak i ndonjë veprimtarie dhe i shërbejnë asaj.
Proceset psikike dalin ose rrjedhin nga veprimtaria dhe janë komponentë të domosdoshëm të saj.
Kështu p.sh. kur jemi duke kryer një punë ose veprim mendor, shpesh kjo përcaktohet nga fakti se sa e kemi kuptuar qëllimin që i kemi vënë vetes, se në ç'shkallë zotërohen njohuritë dhe shprehitë për përfundimin e kësaj veprimtarie, se cilat janë ndje njat tona ndja kësaj detyre dha sa mund t'i drejtojmë veprimet në përputhje me qëllimin që kemi.
Pra, proceset psikike, duke qënë komponentë të domosdoshëm të veprimtarisë, formohen dhe zhvillohen gjatë saj.